Głównym celem edukacji terapeutycznej staje się kształtowanie
takich cech osobowości i charakteru oraz dyspozycji i funkcji psychofizycznych,
dzięki którym uczeń może osiągnąć optymalny dla siebie rozwój oraz opanować
podstawowe wiadomości i umiejętności szkolne. Postępowanie pedagogiczne opiera
się na głębokiej świadomości zależności psychoedukacyjnych między przebiegiem
uczniowskiego procesu uczenia się, a procesem nauczania
stosowanego przez nauczyciela. Tylko prawidłowa synchronizacja między tymi
procesami na kanwie znajomości aktualnych i potencjalnych możliwości oraz
ograniczeń dziecka, warunkuje efektywność edukacji i rozwoju ucznia pod jej
wpływem.
O konieczności i wartości diagnozowania
nauczyciel pamięta nieprzerwanie, dzięki czemu stale dostosowuje się elastycznie
do aktualnego stanu wydolności każdego wychowanka. W kanonie zadań
terapeutycznych uwzględnia:
·
stymulacja psychoruchowego rozwoju,
·
kompensację niedoborów rozwojowych,
·
korektę zakłóceń przebiegu procesów i
funkcji psychicznych,
·
eliminacje braków dydaktycznych,
·
zmianę postaw wobec trudności i
niepowodzeń szkolnych,
·
usuwanie przeszkód adaptacyjnych ucznia
w środowisku szkolnym.
Wielość i różnorodność zadań wyznacza edukacji terapeutycznej
istotne funkcje: stymulującą rozwój uczniów; profilaktyczną wobec grożących
niepowodzeń szkolnych, korektywną w odniesieniu do wszelkich nieprawidłowości
rozwojowych, wyrównawczą wobec zaistniałych problemów dydaktycznych. Współgranie
wszystkich tych funkcji i zaspokojenie specjalnych potrzeb uczniów służy
optymalizacji ich rozwoju oraz funkcjonowania społecznego.
Postępowanie edukacyjne musi być wieloaspektowe, łączące się w jeden zwarty strumień oddziaływań. Potrzeby
rozwojowe i edukacyjne wymagają zaspokojenia w aspekcie psychoterapeutycznym,
psychokorekcyjnym, psychodydaktycznym i ogólnorozwojowym.
Aspekt psychoterapeutyczny
sprawdza się przede wszystkim do wywierania wpływu kształtującego postawę
świadomego uczestnictwa ucznia w procesie przezwyciężania trudności w uczeniu
się. Osiągnąć to można doprowadzając go do przejściowego zaakceptowania własnych
trudności: mobilizując do aktywnego działania mimo istniejących przeszkód;
ucząc sposobów pokonywania niepowodzeń; wzbudzając w nim wiarę we własne
siły i możliwości oraz pobudzając dążenia do osiągania sukcesów.
Aspekt psychokorekcyjny to
stosowanie wielu zabiegów specjalistycznych, zmierzających do osiągnięcia
zgeneralizowanej sprawności całokształtu funkcji i procesów
psychofizycznych, zaangażowanych w proces uczenia się w ogóle, a w
przezwyciężanie specyficznych trudności w jego obszarze przede wszystkim.
Osiągnąć to można przez usprawnienie, korektę i kompensację elementarnych
funkcji percepcyjnych i motorycznych, ich synchronizację w integracje
wielomodalne, a także przez wspomaganie prawidłowego rozwoju procesów wyobraźni,
uwagi, pamięci, mowy i myślenia.
Aspekt psychodydaktyczny to
kształtowanie prawidłowych umiejętności szkolnych, a przede wszystkim, czytania,
pisania, liczenia, mówienia, rozwiązywania problemów, przyswajania wiedzy i
umiejętnego korzystania z niej na miarę aktualnych możliwości i przyszłych
potrzeb ucznia oraz wymagań programów nauczania. Osiągnąć to można dostosowując
metodykę nauczania przez np. sylabową metodę nauki czytania i pisania,
skorelowaną ściśle z indywidualnym podłożem możliwości psychofizycznych ucznia;
odpowiednio dobrane modele ćwiczeń korygujących błędy, ab także usprawniających
tempo, technikę oraz operatywność procesów czytania, pisania, liczenia,
mówienia, itd.; strukturalizację wiedzy w odniesieniu do podstaw programowych i
repetytoryjne utrwalanie jej.
Aspekt ogólnorozwojowy to
pobudzanie i wszechstronne usprawnienie rozwoju psychofizycznego i
emocjonalno-społecznego przez: aktualizowanie, uzupełnianie i poszerzanie wiedzy
ogólnej i szczegółowej z różnych dziedzin; rozwijanie zainteresowań, zamiłowań
oraz umiejętności organizowania i spędzania czasu wolnego; podnoszenie
wydolności fizycznej i sprawności ruchowej.
Wszystkie oddziaływania terapeutyczne kierowane są równocześnie
na sferę emocjonalno-wolicjonalną i społeczną oraz
orientacyjno-poznawczą. Zmierzają do wywołania u ucznia umiejętności
równoczesnego pokonywania trudności zarówno tych w nauce, jak i tych rodzących
się w ich następstwie, jako reakcje na emocje negatywne, wywołane niepowodzeniem
szkolnym.
W postępowaniu psychoterapeutycznym sprawdza się technika wzmocnień pozytywnych w połączeniu z
modelowaniem zachowań przez naśladownictwo. Wzmacnianie odbywa się bezpośrednio
w oddziaływaniu na dziecko oraz pośrednio, gdy obserwuje ono modele w sytuacji
nagradzania, pozbawiania nagrody, a wyjątkowo nawet kary. Program postępowania
psychoterapeutycznego ujmuje hierarchicznie system wzmocnień pozytywnych,
różnicując rodzaje nagród i zasady ich przyznawania.
W postępowaniu psychokorekcyjnym
stosowany jest z reguły program percepcyjno-motoryczny. Realizowany kompleksowo
prowadzi do znacznego zminimalizowania lub zupełnego zlikwidowania
nieprawidłowości rozwojowych, neutralizując tym samym zaburzenia funkcjonalne.
W postępowaniu psychodydaktycznym
dokonuje się rekonstrukcji wiedzy i umiejętności szkolnych. Wprowadza się
powtórzenie dotychczas zrealizowanych treści programowych,
rekonstruując obszary zaległości i korygując możliwe do przezwyciężenia
specyficzne trudności ze wszystkich przedmiotów szkolnego nauczania.
W postępowaniu ogólnorozwojowym
stymuluje się rozwój ucznia i podnosi jego poziom wykształcenia ogólnego
wyposażając w wiedzę i umiejętności programowe dla klasy, do której uczęszcza,
równocześnie wykraczając poza jej zakres, by rozwinąć zainteresowania,
uzdolnienia i talenty specjalne.